Sebze ve meyveler genellikle düşük kalorili besinler olarak bilinirler. Besin içeriği bakımından oldukça zengindir. Vitamin, mineral ve lif açısından iyi bir kaynaktır. Fakat meyveler hakkında bilinmesi gereken bir konu vardır. Meyvelerin tadı içerdikleri şekerden kaynaklanır. Meyvelerde bulunan şeker genellikle sindirime gerek duymadan direkt kana geçer ve monosakkarit grubuna giren fruktozdur. Fruktoz meyve şekeri olarakta bilinir. Yani düşünüldüğü zaman fazla meyve alımı demek fazla miktarda enerji demektir. Bu da kilo alımını olumsuz olarak etkilemektedir. Bu yüzden her şeyde olduğu gibi meyve tüketiminde de porsiyon kontrolü oldukça önemlidir.
Yapılan araştırma sonuçları fruktozun farklı yollardan metabolize olması dolayısıyla diğer karbonhidratlara göre daha çok yağa dönüştüğünü, dolayısıyla şişmanlama riskini artırdığını işaretler.
Meyvenin enerji değeri içerdiği şeker,nişasta ve posa oranına göre değişmektedir. Ayrıca kabuğu soyulup yenen meyvenin de posası azaldığı için enerji değeri biraz artmaktadır. “Posa meyvenin daha çok kabuk ve çekirdek civarında bulunur.”
Meyve Mi? Meyve Suyu Mu?
Meyvelerin şeker(fruktoz) içerdiğinden bahsettik. Peki meyve değil meyve suyu tüketmek kilo aldırır mı?
Meyveler içerdikleri lif sayesinde enerji miktarları daha düşük ve bağırsak hareketi sağlama açısından oldukça etkilidir. Posası azaldığı zaman enerji miktarı artacaktır.
Bir bardak portakal suyu(200 mL) elde etmek için 4 orta boy portakalı sıkmak gerekir ve bu portakalların posasını tamamen çöpe atarak enerji miktarları yükselmektedir. Normalde 4 adet portakal belki bireyin tüketemeyeceği kadar çok olabilir fakat meyve suyu haline çevrildiğinde çok rahatlıkla içilebilir. Bu da fazladan enerji alımını kolay hale getirmekten başka bir şey demek değildir. Meyve tercih etmek alınan enerji seviyesini basit şekerle artırmamak adına mantıklı bir beslenme şekli olacaktır.
Meyvelerin glisemik indeksi oldukça önemli bir kriterdir. Örnek vermek gerekirse muz, incir, karpuz gibi meyvelerin glisemik indeksleri yüksek olduğu için kan şekerinde ani çıkışlar ve inişler söz konusu olur ve daha çabuk acıkma meydana gelir.
Glisemik indeksin yüksek olması insülin direnci olan kişiler için olumsuz bir durumdur. Bu kişilerin tükettikleri meyvelerin glisemik indeksinin düşük olmasına özen göstermeleri gerekmektedir.
Sağlıklı beslenme önerilerinde insanın sağlığının korunması için günde 5 porsiyon meyve–sebze tüketmesi gerekmektedir. Bu öneri detaylandırıldığı zaman sağlıklı bireylerde günlük olarak 3 porsiyon sebze 2 porsiyon meyve tüketimi uygun görülür.
Elma, armut, şeftali glisemik indeksi düşük olan meyvelerdendir. Glisemik indeksi yüksek meyve yemek yasak değildir fakat miktar ayarlanmasına oldukça özen göstermelidir.
1 Porsiyon Meyve
Porsiyonlama yapabilmek için 1 porsiyonun yaklaşık olarak neyi ifade ettiğini bilmemiz gerekmektedir.
1 porsiyona örnek miktarda meyveler; 1 küçük boy elma, armut, şeftali veya 1 çay bardağı kiraz, erik veya çilektir. Karpuz ve kavun için 1 porsiyon 2 parmak kalınlığında kesilmiş hilal şeklindedir.
ELMA: 1 küçük boy
ARMUT: 1 küçük boy
ŞEFTALİ: 1 küçük boy
MANDALİNA: 2 küçük boy
PORTAKAL, TURUNÇ: 1 küçük boy
GREYFURT: 1/2 büyük boy
VİŞNE: 15 adet
ÇİLEK: 12 adet
KİRAZ: 12 adet
YEŞİL ERİK: 10 adet
KIRMIZI ERİK: 5 adet
KİVİ: 1 adet
YENİ DÜNYA: 6 adet
KARPUZ: Orta boyun 1/8’i veya 3 cm kalınlıkta 1 dilim
Merhaba! Ben Azra Yazganoğlu. Liseyi 3.lükle tamamladıktan sonra istediğim bölüm ve üniversiteye girme hakkı kazandım. Şu an İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümü 3. sınıf öğrencisiyim.Geleceğin diyetisyeni olarak güncel konular hakkında araştırmalar yaparak araştırmalarımı paylaşmak adına bu platformda yer almaktayım.