Denge Duyumuz: Vestibüler Sistem

Hepimiz çocukken beş temel duyumuz olduğunu öğrendiğimiz zamanı hatırlarız. Bunlar; (görme, işitme, koklama, dokunma ve tatma) duyularıdır. Ne yazık ki bu eksik bir bilgidir. Aslında normal duyusal sistemimiz yedi bölümden oluşmaktadır. Hepimizin aşina olduğu beş duyuya ek olarak denge duyumuz olarak da bilinen vestibüler duyumuz ve özduyum olarak da adlandırılan proprioseptif duyumuz (vücut farkındalığı) vardır.

Vestibüler Duyu Sistemi Nedir?

Adı, vestibül (giriş koridoru) kelimesinden gelir. Ve bu duyu gerçekten de beynimizin giriş koridoru gibidir. Vestibüler sistem, yer çekimiyle bağlantılı olarak, vücudumuzun alan içerisinde nerede olduğunu, hızını, yönünü ve hareketini algılamamızı sağlar ve bize bununla ilgili gerekli bilgiyi verir. Bu sistem vücudumuzu dengede tutmak ve vücudumuzun postürünü korumak için gerekli temel bir sistemdir.

Vestibüler Sistemin Gelişimi

Vestibüler sistem gelişimi anne karnında başlar. İntrauterin dönemin 4. – 5. haftası vestibüler sinir gelişiminin başlangıcıdır ve doğuma kadar gelişim devam eder ancak işlev kazanmaz. Vestibüler sistem doğuma kadar işlevsiz olan bir sistemdir. Yer çekimiyle ilk karşılaşmayla beraber fonksiyonel olup işlev kazanır. Vestibüler duyu sistemi, doğar doğmaz tam olarak çalışmaya başlayan ilk duyu sistemimizdir.

Vestibüler Sistemin Önemi

Denge sistemi (vestibüler sistem), bütünleştirici bir sistemdir. Hareketle beraber alınan her duyum, bilgi diğer duyu sistemleriyle beraber işlemlenir. Diğer duyular vestibüler bilginin öncülüğünde işlenir. Vestibüler girdiler, tüm sinir sisteminin öncüsü konumundadır. Bu nedenle sağlıklı çalışmadığı durumlarda diğer duyularımızla aldığımız bilgilerin de yanlış yorumlanması söz konusu olabilir.

• Vestibüler sistem denge, göz hareketleri, postür, kas tonusu ve dikkati etkileyen bir sistemdir.
• Uzayda vücut ve başın pozisyonu ile ilgili bilgi sağlar ve bütün düzlemlerde hareketin yönünü belirler.
• Bu bilgi algılandığında gözlerin yanı sıra gövde ve ekstremiteleri de kapsayan uygun postüral cevaplar gerçekleşir.
• Vestibüler sistem vücudun organizasyonunu sağlayan bir sistemdir.
• Tonus regülasyonuyla ilgili ilk bilgi kaynağıdır.
• Göz kaslarının kontrolü, okuma becerilerinin gelişimi, net görüş üzerine etkilidir.
• Kaslarımızın uygun pozisyonlarını devam ettirebilmesini sağlar.
• Harekete karşı tolerans üzerine etkilidir. Harekete karşı toleransın duygulanım üzerine etkisi vardır.
• Vestibüler sistem duygulanımla beraber yer çekimine karşı korkmadan yanıt vermeyi sağlar.
• Böylece deneyimlemeyi, çevreyi keşfetmeyi ve yaşa uygun becerilerin gelişmesini sağlar.

Yükseklik korkusu, denge problemleri, yer çekimi korkusu, asansör korkusu, salıncakta sallanmaktan hoşlanmama, düşmekten korkma hatta toplu taşıma araçlarında kitap okuyamama vb. gibi birçok problem vestibüler duyumuzdaki bir sorundan kaynaklanabilir.