Dünyada milyonlarca insan bulunmakta bu insanların çoğu aynı göz rengine sahip. Kimisi maviyken, kimisi kahverengi, kimisi yeşil, kimisinin ise ela peki bu farklılığın kaynağı nedir? Neden tüm insanlar aynı göz rengine sahip değil? Ve kahverengi göz rengi daha çokken neden mavi göz rengine daha az rastlarız? Göz renklerinin en’lerine geçmeden önce göz renklerindeki faklılıkların kaynağına ve genetiğine bakalım.
Gözdeki Renk Farklılığının Kaynağı
Gözlerin sadece iris denilen orta tabakadaki yapı renklidir. İrisin ortasında göz bebeği vardır ve ışık bu açıklıktan içeri girerek gözün arka kısmına geçer. İrisin renkli olmasının sebebi içindeki pigmentlerdir. İris renksiz olsaydı gözümüze gelen ışık içerden tekrar dışarı yansıyarak görüşümüzü bozardı. İrisin renkli olması bu yansımayı en aza indirir.
İris dahil olmak üzere vücudumuzda tüm renkleri ayarlayan melanin isimli pigmenttir. Bu pigmentin fazla olması kahverengi gözleri ortaya çıkarır. Melanin pigmentinin az olması mavi gözleri, yağlı az sayıda melanin pigmenti ise yeşil gözleri oluşturur. Daha çok genler ile belirlenen göz rengi tene göre de değişebilir ama yine de genetik yapı daha belirleyici ve önemlidir.
Neden Bazı Göz Renkleri Nadir Bulunur?
Göz rengi ebeveynlerden çocuklara kalıtılan çoklu gen etkileşimleri sonucunda ortaya çıkan bir poligenik kalıtımdır. Bazı göz renkleri nadir görülür bunun nedeni çok az insanın bu göz renklerine ait genleri taşımasıdır. İkinci bir etken ise nadir bulunan göz rengi genlerinin resesif olarak yavru döllere aktarılmasıdır. Yani resesif olan bu göz renklerinin diğer dominant gen taşıyan göz rengi tarafından baskılandığı anlamına gelmektedir.
Nadir Bulunan Göz Renkleri
- Yeşil Göz Rengi
- Sarı (Kehribar) Göz Rengi
- Gri Göz Rengi
- Mavi Göz Rengi
- Ela Göz Rengi
- Mor Göz Rengi
- Kırmızı Göz Rengi
Yeşil Göz Rengi
Yeşil göz rengi dünyada bulunan en nadir renktir ve dünya nüfusunun yaklaşık % 2’sinin yeşil renkli gözlere sahip olduğu tahmin edilmektedir. Yeşil göz en çok Kuzey ve Orta Avrupa’da yaygın olarak bulunmaktadır. Yeşil gözlü bireylerin irisleri çok az miktarda melanin ve irisleri orta ölçüde lipokrom (sarıdan turuncu ve kırmızıya kadar değişen renklerde olabilen bir grup renk maddesi) içermektedir.
Sarı (Kehribar) Göz Rengi
Kehribar göz rengi kahverengi gözlerde bolca bulunan melanin pigmentini yeşil ve mavi gözler gibi az içermekle birlikte, yüksek konsantrasyonda lipokrom içerir. Kehribar gözler dünya çapında çok nadirdir Asya ve Güney Amerika ülkelerinde yaygın olarak bulunur. Sarı göz rengi, altın sarısından, bakır tonuna kadar değişebilir. Kurtların gözlerinde olduğu gibi altınımsı veya bakır tonlarında güçlü bir sarımsı renk içerdikleri için kurt gözü olarak da adlandırılmaktadır.
Gri Göz ( Gümüşi ) Rengi
Gri göz yeşilin ya da mavinin mutasyonudur. Gümüşi gri olabildiği gibi hafif yeşil desenleri olabilir. Mavi gözler gibi, gümüş gözler de çok az miktarda pigmentasyonun bir sonucudur, bu da gri-gümüş bir görünümü yansıtır. Gümüş göz rengi, Doğu Avrupa ülkelerinde en yaygın olanıdır ve dünya çapındaki en nadir göz renklerinden biridir. Oranı için net bir rakam vermek şu anlık mümkün değil.
Mavi Göz Rengi
Mavi gözler genetik olarak resesiftir ve dolayısıyla dünya çapında daha az yaygındır. Mavi gözler gözdeki pigmentlerin yokluğuyla oluşur, mavi renk iristen yansıyan ışığın saçılmasıyla oluşmaktadır. Dünya nüfusunun yaklaşık % 8’inin gözleri mavi renktir.
Ela Göz Rengi
Ela gözler kahverengi gözlere benzerler, ancak bunlar genellikle daha açık renklidir ve daha çok yeşil-sarı gibi de görülebilirler. Ela gözlerde daha yüksek konsantrasyonda melanin pigment bulunur. Dünya nüfusunun yaklaşık % 5-8’inin ela renkli gözlere sahiptir.
Buraya kadar incelediğimiz göz renkleri iristen kaynaklı renk oluşumlarıydı. İristen başka göz parçaları da göz rengini oluşturabilir. Bu durum mor ve kırmızı göz renkleri için geçerlidir ve bu renklerde dünyada en nadir görülen göz renkleri listesinde yer almaktadır.
Mor Göz Rengi
Mor göz rengi, sadece bazı insanlarda albinizm neticesinde ortaya çıkabilen bir renktir. Albinizm, hücrelerde renk pigmentinin eksikliğidir. Mor göz iristeki melanin pigmentinin eksikliği nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Mor renk kan damarlarının arka kısmından retinanın arka kısmına doğru yansıtılan ışık sonucu oluşmaktadır. Kan damarlarından yansıtılan kırmızı renk ve melanin eksikliğinden kaynaklı mavimsi rengin karışımı göze mor bir görünüm kazandırmaktadır. Dünya popülasyonunun yalnızca % 1 gibi çok az bir kesimi mor gözlerle doğmaktadır.
Kırmızı Göz Rengi
Kırmızı göz rengi de yine albinizmden kaynaklı bir renktir. Vücutta ve gözlerdeki melanin eksikliği ve iriste kan sızıntısının olmasından kaynaklanmaktadır.
