İrritabl Barsak Sendromu (İBS) Nedir?
Günümüzde oldukça yaygınlaşmış bir hastalık olan İBS, kişide karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve dışkı atılım bozuklukları şikayetleri ile kendini belli etmekte olup hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. İBS belirtileri hastadan hastaya değişmekle birlikte konstipasyon ağırlıklı, diyare ağırlıklı ve değişkenlik gösteren tip olmak üzere sınıflara ayrılmaktadır.
Hastanın uzun dönem antibiyotik kullanmış olması ve bunun sonucunda bağırsak florasının bozulması, genetik, stres hastalığın oluşmasında başlıca etmendir. Ancak alkol ve sigara kullanımı, posadan fakir beslenme, gün içinde yetersiz su tüketimi, adet dönemi, stres, intoleranslar, yorgunluk, depresyon ve endişe İBS’yi tetikleyici faktörlerdir.
İBS Belirtileri Nelerdir?
Belirtileri hastadan hastaya, günden güne değişmekle birlikte diyare ve konstipasyon ile karakterize bir hastalıktır ve hastada kramp tarzında karın ağrıları görülebilir. Karın ağrıları tuvalet ihtiyacını giderme veya gaz çıkarma ile geçebilir ve hastada rahatlama görülebilir. Özellikle akşam yemeklerinden sonra daha fazla şişkinlik ve gaz şikayetleri görülür. Bu yüzden İBS hastalarına besinleri dengeli bir şekilde öğünlere bölerek az az sık sık beslenmeleri önerilir.
İBS ve Beslenme Tedavisi Nasıl Olmalıdır?
Hastalık, beslenme ve yaşam tarzında yapılan değişiklikler, farmakolojik veya psikolojik tedaviler ile klinik olarak tedavi edilebilir. Bu hastalıkta doktor tedavisinin yanı sıra diyet danışmanlığı da büyük öneme sahiptir..
Probiyotikler ve İBS üzerine etkisini belirlemek için yapılan çalışmalar, hastada tam bir tedavi olmasada flora üzerine olumlu etkisi olduğunu böylece ağrı ve gaz şikayetlerini azalttığı yönündedir. Çiğ sebze ve meyveler, yüksek oligosakkarit içeren kurubaklagiller, alkol, kafein, asitli içecekler hastanın rahatsızlığını artıracağından beslenmede azaltılmalıdır. Yapılan bir çalışmada diyette FODMAP alımının azaltılması ile bu hastalarda yaşam kalitesinde iyileşme ve şikayetlerinde azalma görülmüştür.
Yapılan bazı çalışmalar ise düşük FODMAP diyetinin yanı sıra glutensiz bir diyetin ve dengeli bir Akdeniz diyetinin de IBS hastalarının yaşam kalitesini iyileştirme ve hastalık belirtilerinin azaldığı görüşündedir. Düşük FODMAP diyetinin glutensiz veya dengeli bir diyetten daha etkili olduğu sonucun varılmıştır. Ancak üç diyet hastalık belirtilerini azaltırken FODMAP diyetinin bağırsak fonksiyonlarını düzenli hale getirmede de etkisi olduğu gözlenmiştir. Bu tip kısıtlı diyetler İBS hastalarında hastalık belirtilerini azaltırken sağlıklı kişilerde beslenme yetersizliğine neden olabilir.
Düşük FODMAP Nedir?
Düşük FODMAP içeren bir beslenmede fruktoz, fruktanlar, laktoz, galaktanlar, şeker alkolleri ve polioller içeren besinlerde kısıtlamaya gidilir.
Yüksek FODMAP besinlerin su çekme özelliği yüksektir. Tüketimleri sonucunda kişide sindirim ve emilim sorunlarına neden olur ve bağırsak bakterileri fermantasyon yapar. Bu şekilde kişide hastalık belirtileri meydana gelir. Yapılan çalışmalarda düşük FODMAP içeren besinlerin hastalık belirtilerinde azalma sağladığı sonucuna varılmıştır. Bu nedenle İBS hastalarında düşük FODMAP diyeti ilk tedavi seçeneği olarak önerilmektedir.
Kaynak ve İleri Okuma:
- Nutrients 2019, 11(7), 1566
- Appl. Sci. 2018, 8(10), 1957
- Güncel Gastroenteroloji Dergisi, İrritabl Barsak Sendromunda Diyet, 20/3
