Günümüze kadar yapılan birçok biyolojik araştırmalarda insan vücudu, insan vücudunu oluşturan tüm bileşenler ve bu bileşenlerin bizi nasıl oluşturduğu büyük bir merak konusu olmuş ve sonuç olarak da bu sorulara cevaplar üretilmiştir. Bu üretilen cevaplar arasında en takdire şayan olanı DNA üzerindeki anlamlı diziler olan ve protein kodlayan genlerdir.Genler, yaşamsal faaliyetlerimizi düzenlediği gibi aynı zamanda kan gruplarımız ve fenotipik özelliklerimiz gibi kalıtsal olayları da sağlayan nükleotit dizileridir. İnsan genomunda tahmini olarak 20.000 ile 25.000 arasında gen bulunmaktadır. Bu genler arasında bir gen vardır ki tüm omurgalı canlılarda ses çıkarabilme ve insanlarda da konuşma yeteneği kazandırmaktadır.
18. yüzyılın sonlarına kadar filozoflar, davranış bilimleri üzerine çalışan psikologlar ve doktorlar insanlardaki konuşma bozukluklarının bireyin baskılanmış karakterinden, toplumsal dışlanmadan, yaşadığı travmalardan ve bunlar gibi birçok psikososyal sorunlardan olduğuna inanıyorlardı. 19. yüzyılda Biyoloji biliminin gerçek anlamda gelişmesi, insan davranışlarının yalnızca sosyolojik ya da psikolojik durumlardan ötürü olmadığını aynı zamanda biyolojik etkenlerin de insan davranışları üzerinde etkili olduğu anlaşılmıştır. Bundan dolayı araştırmacılar, bazı insan davranışlarına biyolojik açıklamalar getirmeye başladılar.
Bazı omurgalı canlılar iletişim kurabilmek için oluşturdukları ses dalgalarını kullanırlar. İnsanlar içinse iletişimin en önemli kaynağı konuşmak ve ses çıkartmaktır. Konuşma ve ses çıkarma yeteneğimiz FOXP2 adı verilen ve Forkhead box P2 proteinini kodlayan bir gen tarafından sağlanır. Araştırmacılar, transkripsiyon faktörlerinden biri olan bu protein için yüzlerce genin regülasyonunu sağladığına inansa da yalnızca bazı genlerin bu protein sayesinde regüle olduğunu belirlemişlerdir. belirlemişlerdir.
FOXP2 Geni ve Forkhead box P2
Forkhead box P2 proteini, özellikle insanlarda ve farelerde doğum öncesi ve sonrasında beyin ve bazı dokular içerinde aktive olup motor kontrolünün sağlaması açısında oldukça önemlidir. Yapılan bazı araştırmalarda Forkhead box P2‘nin beyin gelişimi esnasında nöronların gelişimi ve nöronlar arasındaki sinyal iletiminin sağlanması açısından önemli bir protein olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda araştırmacılar nöronlar arsındaki değişim ve nöronların deneyim ve bir hafıza kazandığını da kanıtlamışlardır. Bu sayede öğrenme ve öğrenileni kaydetme imkanı sağlamıştır.
FOXP2 geninde gerçekleşen bazı anomalilerin sonucunda fare ve kuşlarda ses çıkarma yetisine sahip olmadıkları anlaşılmıştır. İnsanların erken çocukluk dönemlerinde ise bu anomaliler konuşamama ya da dil öğrenmede zorluk çekme gibi sorunlara sebep olmaktadır. FOXP2 geninde gerçekleşen bu anomaliler, 7.kromozomun küçük bir segmentinde meydana gelen delesyonlarla veya direk olarak FOXP2 geni üzerinde bir mutasyon sonucu gerçekleşmektedir. Aynı zamanda bu anomaliler, biri anneden biri de babadan gelen 7. kromozomun 2 kopyasının yeniden düzenlenmesi sonucu da ortaya çıkabilmektedir. Konuşma ve dil öğrenme sorunuyla alakalı olan FOXP2 genindeki bu anomaliler Forkhead box P2 proteinin aktivitesini etkilemekte ve beyin gelişimini ve aktivitesini değiştirmektedir.
Günümüzde hala devam etmekte olan araştırmalarda FOXP2 genini başka hangi genlerle ilişkili olduğunu, bu genlerin de bu anomalilerden dolayı insanlarda başka hangi sorunlara yol açtığını bulmaya çalışıyorlar.
Kaynak ve İleri Okuma
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2733165/
- https://en.wikipedia.org/wiki/FOXP2
- https://www.genecards.org/cgi-bin/carddisp.pl?gene=FOXP2
- Reece,Urry,Cain,Wasserman,Minorsky,Jackson(2005), Campbell Biyoloji(Palme YAYINCILIK)
