Biruni, Kolomb‘dan önce yeni kıtalardan, Newton‘dan önce yer çekiminden bahsetmiştir. İbni Sina ile aynı dönemde yaşamasına rağmen çağın en büyük bilim insanı olarak anılmıştır ve yaşadığı çağa ismini vermiştir. Amerika’lı bilim tarihçisi George Alfred Leon Sarton bu asrı ‘Biruni Asrı’ diye adlandıran kişidir.
Biruni’nin Gençliği
Tam ismi Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Biruni’dir. Yabancı kitaplarda ismi Aliboron veya Alberuni olarak da geçer. 973 yılında Harezmlerin baş kenti Kas şehrinde doğdu. (Harezm bugünkü Özbekistan’dır.) Yazdığı kitaplarda sık sık Türkçe kelimeler geçtiği için Türk olduğu düşünülmektedir. İlk eğitimini Ebu Nasr Mansur’dan öğrenmiştir. Biruni’ye Öklid Algoritması‘nı ve Batlamyus astronomisi‘ni öğretmiştir. Mansur, aynı zamanda matematikçi ve gök bilimcidir. Ebu Mansur’dan başka Abdüssamed bin Samet El Hakim ve İbn-i Sina’dan dersler almıştır.
Sarayla ilişkileri çok iyidir. Kas İdarecisi Ahmed Bin Irak öldürülünce mevkisini bırakarak kendini tamamen ilme vermiştir. Daha sonradan Cürcan İdarecisi Memun bin el-Memun‘un yanında vezirlik yapmıştır.
17 yaşında deney ve gözlemlerine başlamıştır. İlk kitabını da bu yaşta yazmıştır. Hatta deneylerinden birinde Güneş’e çıplak gözle baktığı için gözlerini kaybetme tehlikesi geçirmiştir. Bu olaydan sonra da Güneş’i kendisini izleyerek değil, sudaki yansımasına bakarak sürdürmüştür.
Bağdat’ta yaşayan ünlü matematikçilerden Beul-Vefa ile birlikte çalışarak Kas Şehri’nin boylamını ve Gazne‘yi başlangıç kabul ettikleri gök cisminin yörüngesinden sapmasıyla ilgili ölçümleri yapmışlardır.
Hindistan’da Yaşadığı Dönem
Harezm’in Gazneliler tarafından ele geçirilmesiyle Gazneli Mahmut himayesine geçmiştir. Gazneli Mahmut Hindistan’a yaptığı seferlerde Biruni’yi yanında götürmüştür. Biruni Hindistan’da kalarak hazinenin başına geçmiştir ve 1017-1030 yılları arasında burada yaşamıştır.
Harezm ile Cürcan arasındaki Oğuzlar bölgesinde Dünya’nın yarı çapını incelemek için çalışmalar yapmıştır fakat sonuca ulaşamamıştır. Hindistan’a geldiği zaman Gazneli Mahmut’un yardımıyla Nendene şehrinde bulunan bir kalede çalışmalarına devam etmiş ve sonuca ulaşmıştır. Hindistan’da bu çalışmalarının yanında astronomi, fizik, matematik, tıp, coğrafya ve bunlar gibi bir çok bilim dalında çalışmalar da yapmıştır. Aynı zamanda Arapça, Farsça, Rumca, Çince ve daha bir çok dili öğrenmiştir.
Biruni’nin Çalışmaları
Newton’dan yıllar önce yer çekiminin varlığından bahsetmiştir.
İlk sezaryen doğumunu gerçekleştirmiştir.
Dünyanın düz olamayacağını yuvarlak olduğunu ispatlamıştır.
Dünya’nın çevresini ve çapını çok küçük bir farkla doğru ölçmüştür.
Ekvatorun çevresini 25 bin mil olarak bulmuştur. Newton ve Piscard, Biruni’den 7 asır sonra bu bilgiyi bulmuşlardır.
Yıldızların hareketini gösteren kitaplar yazmıştır.
Karaların kuzeye kaydığını bulmuştur.
Ebu Sehl ile birlikte kara parçaları ve Dünya’nın hareketiyle ilgili kitaplar yazmıştır.
Amerika kıtasından ve Japonya’dan ilk defa bahseden kişidir.
Trigonometriyi astronomiden ayırmıştır ve trigonometriye sinüs, cosinüs, tanjant, kotanjant, sekant, kosekant terimlerini katmıştır. Fonksiyonlar fikrini ilk ortaya atan kişidir.
Optikle ilgili çalışmış ve ışınların görülen cisimlerden yansıyarak göze geldiği fikrini bulmuştur. Aynı zamanda ışığın sesten daha hızlı olduğunu da söylemiştir.
Galileo‘dan 6 asır kadar önce gezegenlerin Güneş etrafında döndüğünü bulmuştur.
Arabistan’daki çöllerde bulunan fosilleri delil olarak kullanarak buradaki çöllerin denizlerin çekilmesiyle oluştuğunu savunmuştur.
Çiçek yapraklarının 3, 4, 5, 6 veya 18 olabileceğini ama asla 7 ve 9 olamayacağını söylemiştir.
Gazneli Mahmut, Sebüktekin ve Harzem’in tarihleri , Türk kavimleri Hint İran kültürleriyle ilgili eserler kaleme almıştır.
En büyük eseri olan El Kanunül Mesudi kitabını Sultan Mesud‘a ithaf etmiştir.
Astronomi ve coğrafya dallarında kullanmak için bir çok araç icat etmiştir. Fakat mekanip usturlap, piknometre ve bazı harita projeksiyonları günümüze ulaşmıştır.
140-200 arası eser yazdığı düşünülmektedir. Ama ne yazık ki eserlerinden yalnız 32 tanesi günümüze ulaşmıştır.
Biruni’nin Ölümü
1051 yılında Gazne’de 75 yaşındayken hayatını kaybetti.
