BilimGenelMakaleler

Gen Haritalama

Google News Abone Ol

İlk genetik haritalama, Morgan’ın öğrencisi Alfred Sturtevant tarafınan gerçekleştirilmiştir. İki bağlantı gen arasındaki mesafe ne kadar çoksa bu iki gen arasındaki bölgede krosingover olma olasılığının yüksek olduğunu belirtmiş beraberinde rekombinasyon olaylarını hesaplayarak, genler arasındaki uzaklığı ölçmenin mümkün olabileceğini göstermiştir.

Genetik Haritalama Nasıl Başladı?

Genetik haritanın temelleri William Bateson ve Reginald Punnett’in genetik bağlantı çalışmalarına dayansa da 1950’ye kadar insanlarda uygulanmaya başlayamamıştır.

Kromozom parçaları ve bir kaç marker içeren ilk haritalar 1980’lerin başlarında yapılmıştır. Tüm kromozom haritalarının oluşması 1980’lerin sonunu bulmuştur. Gen haritalama alanında ilerlenen bu yolda 1990’ların ortalarına gelindiğinde istatistiksel analiz yöntemleri gelişmiş ve tüm genom genetik haritaları oluşturmuştur.

Gen haritalamada parametrik metodlar ve parametrik olmayan metodlar olmak üzere iki temel stratejiye dayanır. Bunlara bir bakalım;

Parametrik metodlar, bağlantı analizi olarakta bilinir. Bağlantı analizinde başarılı olabilmek için;
-Hastalığın kalıtım kalıbının kesin olarak bilinmesi
-Marker alleli ile hastalık allelinin bir arada kalıtılıp kalıtılmadığını segregasyonun un yeterince gözlenebileceği üç yada daha fazla kuşaklı büyük aile tercih edilmesi
-Ailelerde fenokopi ve hastalık penetransının iyi ayrımlanması önemlidir.

Kalıtım kalıbının tam olarak belirlenmediği durumlarda parametrik olmayan hesaplarda kurgulanır.

Parametrik olmayan hesaplamalar,ilişkilendirme analizleri olarakta bilinir. Aynı kromozom segmentinin diğer bireylerde de kromozomon hangi bölgesinde olduğunun olasılığını elde edeceğimiz bir değerdir. Fakat bu analiz sonucunda hastalığa neden olan gen mutasyonu ya da bölgenin fiziksel özellikleri hakkında bir bilgi edinilmez. Bu nedenle belli bir bölge saptandığı zaman haplotip analizi uygulayarak en olası bölgenin sınırları saptanır.

Temel Hedefi Nedir?

Gen haritalama metodunun temel hedefi, kromozom lokasyonu hakkında hiçbir ön bilgiye sahip olmadığımız bir hastalığın lokasyonunun tahmin edilmesidir. Bu tahmini yapabilmek için hangi kromozomda lokalize olduğunu kesin olarak bildiğimiz genetik markerları kullanmaya ihtiyaç duyarız.

Genetik markerlar doğrudan genin içinde bulunduğu gibi ilgisi olmayan DNA parçaları üzerinde de bulunabilir. Gen haritalamasında “polimorfik markerlar” kullanılmaktadır.

İnsan haritalama çalışmalarında temel alınan iki yaklaşım söz konusudur. Bunlar:

  1. Hastalık-marker haritalaması
  2. Marker-marker haritalaması

Hastalık genlerinin yerlerini belirlemek için hastalık-marker haritalaması kullanılır. Ayrıca genetik mühendisliği hakkında bilgi edinmek için “Genetik Mühendisliği Nedir?” adlı makalemizi okuyabilirsiniz.

Beyzanur Kör

1997 doğumluyum.İstanbulda yaşıyorum. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 2.sınıf öğrencisiyim.Güncel bilgileri okumayı ve araştırmayı,bilimin içinde olmayı seviyorum.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir