Gümüş Elementi (Ag)

Gümüş, parlak beyaz bir renge sahiptir. Bu nedenle Latince’de “beyaz ve parlak” anlamına gelen Argentum olarak adlandırılmıştır. Argentum kelimesinin ilk harfleri kullanılarak (Ag) formülize edilmiştir. Gümüş, ışık spektrumunda bulunan tüm ışınları homojen bir şekilde yansıttığı için bu kadar beyaz görünmektedir. Doğada az bulunan elementlerden bir tanesidir. Ülkemizde; Balıkesir, Kütahya, Rize, Kastamonu, Ordu, Sivas, Giresun ve Artvin’ de bulunmaktadır. Üretilen gümüşün küçük bir bölümü gümüş mineralinden, büyük bölümü bakır ve kurşun üretimi sırasında yan ürün olarak elde edilir.

Gümüşün, MÖ. Mısır, Çin ve Persler tarafından kullanıldığı belirlenmiştir. Ülkemizde, Alacahöyük mezarlarında yapılan kazı çalışmalarında Orta Tunç Çağına ait gümüş takılara ulaşılmıştır. Lidyalılar, Karahanlılar, Moğollar ve Osmanlılar  para basımında gümüşü kullanmışlardır.

Gümüş;  Trabzon hasır işi, telkari, kazazlık gibi el sanatlarında da  kullanılmaktadır. Ametist, kehribar, akik, zümrüt, yakut, turkuaz gibi taşlarla birlikte takı yapımında kullanılmaktadır.

Gümüş Elementinin Özellikleri

• Gümüş, birçok kimyasal maddeden etkilenmez. Bu yüzden mücevher ve madeni para yapımında kullanılır.
• Doğada ender olarak serbest halde bulunur.
• Elektrik ve ısıyı iyi iletir. Ancak pahalı olduğundan yerine farklı metaller kullanılır.
• Saf gümüş, tırnakla kolayca çizilebilir. Bu nedenle; farklı metallerle alışım halinde kullanılmaktadır. Mücevher ve süs eşyası yapımında genellikle 925 ayar olarak adlandırılan %92,5′ i gümüş ve %7,5′ i bakır olan alaşım kullanılır. Çatal, bıçak benzeri ev eşyalarının yapımında ise; %90′ ı gümüş ve %10’u bakır olan alaşım kullanılır.
• Kolay işlenebilen bir madendir. Tel ve levha haline getirilebilir.
• Tam olarak parlatıldığında, kusursuz bir yansıtıcı yüzey haline gelmektedir. Bu nedenle optik aynaların yapımında kullanılır.
• Gümüş zamanla kararmaktadır. Bunun sebebi; havadaki eser miktardaki hidroen sülfürdür.
• Çoğu bileşiklerde +1 değerini almaktadır. Ancak; +2 ve+3 değerlerini aldığı bileşiklerde mevcuttur.

Gümüşün Kullanım Alanları

Gümüş; fotografçılık, eletronik, para imalatı, takı, mücevherat, dişçilik, ayna sırlama, pil yapımı, yapay yağmur, ilaç sanayi, sterilizasyon işlemleri, içelebilir su eldesi vb. durumlarda kullanılmaktadır.

Su Arıtımı: Filtrelerde gümüş kullanılması, bakterilerin üremesini engeller.

Yara ve Yanık Tedavisi: Gümüş içeren yara bantları, bakterilerin çoğalmasını önleyerek iyileşme sürecini kısaltır. Ayrıca; yeni hücrelerin oluşmasını hızlandırır. Emziren anneler, gögüs uçlarının çabuk iyileşmesi ve yaralarının intihaplanmasını engellemek için gümüş kapaklar kullanmaktadır. Gümüş sülfadiyazın, krem ya da sıvı şekilde yanık yaralarının tedavisinde kullanılmaktadır. Gümüş nitratın %1’lik çözeltisi, yeni doğan bebeklerde göz antiseptiği olarak kullanılmaktadır. Gümüş emdirilmiş pansuman malzemeleri, damar içi alet ve kataterler bakteriyel kolonizasyon ve enfeksiyonların önlenmesinde kullanılmaktadır (Samastı, 2008).

Kaynak ve İleri Okuma:

• Samastı, M. (2008). Hastanelerde dezenfeksiyon kullanım esasları, yapılan hatalar. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, 60,143-168.