Kurdeşen (Ürtiker) Nedir?

Ürtiker Nedir?

Kurdeşen hastalığı, tıptaki adıyla ürtiker, ciltte aniden başlayan ve bir kaç saat süren kaşıntılı, alerjik bir deri hastalığıdır.

Ürtiker tüm toplumda sık görülen ve aniden ortaya çıkan aynı gün içinde kendiliğinden kaybolan kaşıntılı ve ödemli plaklar ile karakterize bir deri hastalığıdır. Vücut alerjene tepki gösterdiğinde oluşur ve histamini ve diğer kimyasalları deri yüzeyinin altından serbest bırakır. Histamin ve kimyasallar deri altında inflamasyona ve sıvı birikmesine bu da kurdeşene sebep olmaktadır.

Değişik nedenler ve farklı mekanizmalarla ortaya çıkan hastalık, heterojen bir şekilde sınıflandırılmaktadır. Hastalığın yaklaşık altı haftadan daha kısa süren akut formları dışında yıllarca kronik formları, bunların antiyoödemle (AÖ) birlikte seyreden tipleri, daha nadir görülen uyarılabilen veya sendromik formları da mevcuttur. Olguların yaklaşık yarısı AÖ eşlik etmektedir. Ürtiker özellikle kronik formlarında hastaların yaşam kalitesini belirgin olarak olumsuz etkilemekle ve sosyo-ekonomik sorunlara yol açabilmektedir.

Son yıllarda patogenez üzerine yapılan yeni çalışmalardan elde edilen verilerin ışığında, hastalığın “endojen” yönünden ağırlığını vurgulamak ve tanımsal bir birlik sağlamak açısından, “kronik indiyopatik ürtiker” ve “kronik otoimmün ürtiker” tanımlarından vazgeçilmiş, bunların yerine “kronik spontan ürtiker (KSÜ)” tanımı önerilmiştir.

Kurdeşen Hastalığının Çeşitleri

1-Akut Kurdeşen; hastalığın bu türü en fazla 6 hafta kadar devam etmektedir. Akut kurdeşenin en önemli nedenleri gıda, ilaç ve enfeksiyonlardır. Balık, yumurta, çilek, çikolata, süt, soya gibi alerjik ihtimali yüksek gıdalar, böcek sokmaları akut kurdeşene neden olmaktadır.

2-Kronik Kurdeşen; akut kurdeşenden farklı olarak 6 haftadan uzun sürmektedir. Akut kurdeşene neden olanlarla hemen hemen aynıdır ancak; kronik kurdeşene ayrıca hormonal hastalıklar, otoimünite, güneş ve sıcakta neden olmaktadır.

3-Dermatoloji kaynaklı Kurdeşen; cildin sert hareketlere maruz kalması neticesinde oluşur. Derinin sert ve sıkı bir şekilde kaşınması, deri üzerinde çizik oluşması hastalığa sebep olabilir.

4-Fiziksel Kurdeşen; hastalığın bu türünde cildin doğrudan etkilenmesi söz konusudur. Aşırı sıcağa ya da soğuğa maruz kalmak, yanlış saatlerde güneş ışınlarını almak, basınç ve terleme gibi birçok nedenden fiziksel kurdeşen oluşabilir. Etkene maruz kaldıktan yaklaşık bir saat sonra hastalık belirtileri görülmeye başlanır.

5-Genetik Kurdeşen; aile aracılığıyla yayılma gösteren bu türde aile bireyinden birinde kurdeşen görülmüşse genetik olarak diğer aile bireylerinde de risk vardır. Bu tür kurdeşende ağrı ve şişlik söz konusudur.

Kurdeşenin Nedenleri?

Kurdeşene neden olabilecek çok etken vardır. Soğuk hava, güneş ışınları, stres, çeşitli ilaçlar, kimyasal madde içeren besinler hastalığı tetikleyen en gelen nedenlerdir. Bu etkenlerden kolayca etkilenen alerjik bünye de hastalığın nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Bunun dışında nedenler hastalığın çeşidine göre farklılık gösterebilmektedir.

Kurdeşene Neden Olan Etkenler?

• Bazı yiyecekler (özellikle fıstık, yumurta, fındık ve kabuklu deniz ürünleri)
• Antibiyotikler (özellikle penisilin ve sülfa), aspirin ve ibuprofen gibi ilaçlar
• Böcek ısırıkları ve sokmaları
• Basınç, soğuk, ısı, egzersiz ve güneşe maruz kalma gibi fiziksel uyarılar
• Lateks
• Kan nakilleri
• İdrar yolu enfesiyonları ve strep boğazını içeren bakteriyel enfeksiyonlar
• Soğuk algınlığı, enfeksiyöz mononükleoz ve hepatit gibi viral enfeksiyonlar
• Evde beslenen hayvanlar
• Tiroid veya lupus gibi kronik hastaklıklar
• Polenler
• Isırgan otu, zehirli sarmaşık ve zehirli meşe gibi bazı bitkiler
• Toz akarları
• Bağırsak parazitleri
• Aşırı sıcaklar veya sıcaktaki değişiklikler

Kurdeşenin Belirtileri Nelerdir?

Deride gruplar halinde kaşıntılı, kırmızı kabarıklıklar görülür. Aniden oluşan bu döküntüler 1-2 mm’den 10 cm’ye kadar farklı boyutlarda olabilir ve birisi geçerken diğeri başlar. Kızarıklıklar bir süre sonra şişliğe dönüşebilir. Genellikle yüzde, kollarda ve bacaklarda görülmekle birlikte bütün vücutta kurdeşen görülebilir.

Bazı kimyasallar Akut yani geçici kurdeşen ve belirtileri birkaç gün ya da birkaç hafta içerisinde kendiliğinden geçer ancak kronik kurdeşende,

Kurdeşenden Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Kurdeşenin en önemli nedeni olan stresten uzak durmak ilk yapılması gereken iştir. Alerjiye bağlı kurdeşenlerde alerji yapan unsurlardan uzak durulmalıdır. Doğru tedavi kurdeşenin nedeni tespit edildikten sonra yapılır. Kimi durumlarda ilaç tedavisi uygulanabilir, fakat bilinçsizce ilaç kullanmak kurdeşeni daha da arttırabilir. Bu nedenler, doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.

Kurdeşende Tedavi

Akut ürtiker tedavisi, birkaç hafta boyunca düzenli olarak alınan sedatif olmayan antihistaminikler içerir. Setirizin veya feksofenadin gibi antihistaminikler, histaminlerin etkilerini bloke ederek ve döküntüleri azaltarak kaşıntıyı durudurmaya yardımcı olur.

Çeşitli antihistaminikler, eczanelerden reçetesiz olarak satın alınabilir.

Bazı antihistaminikler, özellikle de kullanıcı alkol tüketiyorsa, uyuşukluğa neden olur. Bazı doktorlar tarafından reçete edilmediği sürece hamilelik sırasında da uygun değildir.

Kronik ürtiker tedavisi akut ürtikerden farklıdır. Kronik ürtiker uzun süreli rahatsızlığa ve bazen komplikasyonlara neden olabilir. Antibiyotikler, örneğin, Dapsone, kızarıklığı ve şişmeyi azaltabilir. Omalizumab veya Xolair, alerjik yanıtlarda rol oynayan immünoglobin E‘yi bloke eden enjekte edebilir bir ilaçtır. Şiddetli semptomları olanların bir uzmana görülmesi gerekebilir.

Akupunktur, kurdeşenin semptomlarını hafifletmede yardımcı olabilir.

Kronik kurdeşen ciddi rahatsızlıklara, sıkıntılara ve muhtemelen depresyona yol açabilir. Stres de kurdeşeni kötüleştirebilir, kısır döngü yaratır. Depresyon belirtileri yaşayan hastalar mutlaka bir doktora görünmelidir.