BilimGenelMakalelerSağlık

Paraben Kullanımı

Google News Abone Ol

Parabenin Kimyasal Yapısı

Paraben kimyasalı günümüzde sıkça kullanılan bir kavram haline gelmiştir. Gıda ve kozmetik ürünlerinde raf ömrünün uzun süre korunması amacıyla yaygın kullanıma sahip olan parabenin insan sağlığı açısından ne gibi  tehditler içerdiği henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, yapılan çalışmalar neticesinde meme kanseri, cilt hastalıkları, kadın ve erkeklerde üreme problemleri, çocukların zeka gelişimleri üzerine olumsuz etkileri ve çeşitli bağırsak problemlerine neden olması gibi bulgular saptanmıştır.

Parabenler, para-hidroksibenzoik asitin esterleri olup, adını buradan almıştır. Yaygın parabenler arasında en bilinenleri, metilparaben (E numarası E218), etil paraben (E214), propilparaben (E216),bütilparaben ve heptilparaben (E209)’dir. Bunların yanı sıra daha az yaygın olarak parabenler, izobütilparaben, izopropilparaben, benzilparaben ve onun sodyum tuzu olarak karşımıza çıkmaktadır. Parabenin genel kimyasal yapısı aşağıda belirtilmiş olup, R (radikal grup) ile gösterilen kısım metil, etil, propil ve bütil gibi alkil gruplarını belirtmektedir. Paraben

Böylelikle paraben çeşitlilik göstererek karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanı sıra bazı parabenlerin bitkisel kaynaklı olarak doğada bulundukları da bilinmektedir. Metilparaben, bunlardan biri olmakla birlikte antimikrobiyal ajan olarak yabanmersini bitkisinde bulunmaktadır.

Son yıllarda sanayide  gıda, ilaç ve  kozmetik ürünlerinde antimikrobiyal amaçlı kullanılan parabenler ucuz ve düşük toksisiteye sahip olmaları nedeniyle tercih edilmektedirler. Antimikrobiyal aktivitelerinden dolayı tercih edilen parabenin aslında bakıldığında maya, küf ve bakteri çeşidine karşın organizmalar üzerinde ne tür bir etki mekanizmasına sahip oldukları halen tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde bilim insanları tarafından mikroorganizmaların zar geçirgenliği ya da mitokondriyal fonksiyonlarını bozarak etki gösterdikleri düşünülmektedir.

Parabenin Kanser Üzerine Etkileri

Paraben içeren kozmetik ürünleri düşünüldüğünde cilt ile doğrudan temas söz konusudur. Bu durumda cilt tarafından emilen parabenin insan doku, kan ve idrarında bulunduğu da tespit edilmiştir. Paraben içeren kremin cilt ile teması durumunda parabenlerin emilim oranları incelendiğinde metilparaben %60, etilparaben %40 ve propilparaben % 20 oranında cilt yapısında bulunmaktadır.

Parabenlerin insan sağlığına zararlı olabileceği, kanserojen içeren bir kimyasal olarak bilinmesi bilim insanlarının bu alana olan ilgilerini arttırmıştır. Yapılan çeşitli çalışmalar sonucunda yer alan bulgular arasında, parabenlerin kimyasal yapılarından dolayı östrojen gibi “doğal steroid” hormonlarını taklit edebildikleri görülmektedir. Paraben gibi hormon bozucu özelliği saptanan kimyasallara, maruz kalan kişilerin hormonal dengelerinin bozulması sonucu üreme problemleri ortaya çıkmaktadır. Bu durumun sadece kadınları değil, aynı zamanda erkek bireyleri de etkilediği tespit edilmiştir. Parabene maruz kalan erkeklerde sperm üretiminin azaldığı saptanmıştır.

Ayrıca paraben sadece hücresel düzeyde değil, aynı zamanda genetik boyutta da kişileri etkilemektedir. Dolayısıyla DNA’nın etkilenmesi demek çeşitli hastalık bulgularının ortaya çıkmasına ve buna bağlı olarak hasar gören genetik yapının nesiller boyunca da taşınmasına sebep olacaktır. Parabenlerin, zayıfta olsa östrojenik etkisiyle MCF-7 insan meme kanser hücrelerinin büyümesini arttırıcı özelliği dikkate alındığında, parabenlerin meme kanseri tetikleyici kimyasallar olarak tanımlanmaları kaçınılmazdır. Bu sebeple gıda, ilaç ve kozmetik kullanımında paraben içermeyen ürünlerin tercih edilmesine dikkat edilmelidir.

Hilal Tunçkol

Biyomühendis

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir