
Propolis Nedir?
Son zamanlarda adı sıkça duyulan bir arı ürünü: propolis. Peki alternatif tıpta mucizevi bir arı ürünü olarak görülen ve antibiyotik yerine kullanılabileceği söylenen bu ürün nedir? Etkileri nelerdir?
Propolis arıların kovanlarını gelecek saldırılardan korumak için ve kovan hasarlarını onarmak için kullandığı yapışkan özellikte reçinemsi bir maddedir. Propolis, toplandığı kaynağa ve yaşına bağlı olarak sarı-yeşilden koyu kahverengine kadar değişen bir renge ve hoş bir kokuya sahiptir. Propolisin bileşiminde oldukça güçlü etkileri olan maddeler bulunmaktadır. Bu maddeler kovanın bulunduğu bölgeye ve bölgenin bitki örtüsüne göre farklılık gösterebilmektedir. Bu etkili arı ürünü bileşiminde bulunan güçlü maddeler sayesinde çok eski çağlardan beri bakteri, mantar, virüslere karşı tedavilerde sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca lokal anestezik, antienflamatuar ve bağışıklığı uyarıcı özelliklere sahiptir.
Propolisin Kullanım Alanları
Propolisin içerdiği güçlü bileşenler ve antibakteriyel, antienflamatuar özellikleri sayesinde tıp ve ilaç sektörü başta olmak üzere kozmetik sanayi, gıda teknolojileri gibi geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır. Tıp ve ilaç sektöründe kardiyovasküler, dolaşım, immün, sindirim sistemleri, dermatolojik hastalıklarda ve kanserde tedavi edici, koruyucu olarak sıkça kulllanılmaktadır.
Dermatolojide Kullanımı
Propolisin yapısında bitkisel bileşenler olan, kafeik asit ve flavonoidler yüksek oranda bulunmaktadır. Bu bileşenler maya ve mantarların gelişimini güçlü bir şekilde engellemektedir. Bu özellikleri nedeniyle dermatolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabileceği düşünülmekte ve bu konuda birçok çalışma yapılmaktadır. Mantar kökenli bir tırnak enfeksiyonu olan onikomikoz tanısı konulmuş 3 hasta ile yapılan bir çalışmada; hastalara günde iki kere lokal propolis ekstraktı uygulanmıştır. Bir yıl sonunda çalışmaya alınan hastaların lezyonlarında azalma ve alınan kültürlerde bulunan mantar miktarlarında düşüş görülmüştür. Ayrıca akne vulvarisi bulunan 40 hastada yapılan bir çalışmanın sonucunda da aynı şekilde tedavide olumlu cevaplar alınmıştır.
Dermatolojik olarak tedavi edici etkisi kanıtlanan propolis yanık ve yaraların iyileşme sürecini hızlandırmakta; sedef, zona, ürtiker gibi cilt rahatsızlıklarında kullanımında pozitif sonuçlar elde edilmektedir.
Antitümör ve Antikanserojen Etkisi

Propolisin kanser hücrelerine etkisi üzerine son yıllarda büyük bir merak konusu olmuştur. Kanser hücreleri üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda propolisin kanser hücrelerinin gelişimini önleyici bir etkisi olduğu görülmüştür.
Propolisin kanser üzerindeki bu etkisi bağışıklık sistemini düzenleyici özelliğinden kaynaklanmaktadır. Yapısında bulundurduğu kafeik asit esterleri sayesinde güçlü bir sitotoksik aktivitesi bulunan propolisin akut lenfoblastik lösemi tedavisinde tümör büyümesini durdurduğu belirlenmiştir.
Kanser hücrelerinin büyümesini durduran propolis, kanser tedavisi gören bireylerde kemoterapinin sağlıklı hücrelere verdiği zararı engellemekte ve ışınların sadece kanserli hücreler üzerinde etkili olmasını sağlamaktadır.
Propolisin gıda alımına ek düzenli kullanımı, kanser oluşumuna karşı koruyucu bir etki göstermektedir. Bu kullanımlarda propolisin 1.4 mg/kg üzerindeki dozlarda toksik etki oluşturacağı unutulmamalıdır.
Sindirim Sisteminde Kullanımı
Ülkemizde sıkça karşılaşılan bir sindirim sistemi hastalığı olan peptik ülserde propolis bileşenlerinin tedavi edici ve koruyucu etkisi bulunmaktadır. Ayrıca yeşil propoliste yüksek miktarda bulunan klonidin maddesinin sindirimi kolaylaştırma ve laksatif etki gösterme gibi özellikleri sayesinde propolisin kabızlığa karşı kullanımlarında etkili sonuçlar elde edilmektedir. Propolis etanol ekstraktı bağırsak parazitleri tedavisinde kullanılan tinidazol ve antiprotozoa ilaçlarıyla aynı düzeyde tedavi edici etki göstermektedir.
Birçok mide ve bağırsak enfeksiyonunda neden gösterilen bakteri Helicobacter pylori bakterisidir. Propolis H.pylori‘ye karşı önemli düzeyde antibakteriyel aktiviteye sahiptir. Aynı zamanda bağırsakta enfeksiyona sebep olabilen Campylobacter jejuni ve Campylobacter coli gibi bakterilerin çoğalmasını engellemektedir.
Dolaşım Sistemi ve Kalp Hastalıklarında Kullanımı
Vücudumuzun en önemli sistemlerinden biri dolaşım sistemidir. Dolaşım sisteminde oluşacak herhangi bir sıkıntı tansiyon, kalp hastalıkları gibi istenmeyen durumlara yol açabilmektedir.
Propolis yapısında bulundurduğu dihidroflavonoidler sayesinde kan damarlarında tıkanmaya ve hasara yol açan yüksek kolesterol, trigliserid ve LDL düzeylerini azaltan bir etkiye sahiptir. Bu etkisi sayesinde yüksek kan lipidlerinden dolayı oluşan damar hasarlarının önüne geçmekte; böylece kalp üzerinde koruyucu etki göstermektedir.
Üroloji ve Jinekolojide Kullanımı
Yüksek antibakteriyel özelliği sayesinde, idrar yolları enfeksiyonlarında propolis kullanımı ile başarılı sonuçlar elde edilmektedir. İdrar yolu enfeksiyonlarında propolis kullanımı enfeksiyonun tekrardan ortaya çıkma olasılığını düşürmektedir. Yapılan bir çalışmada kronik vajina ve uterus iltihaplanması şikâyeti olan 90 hastaya %3’lük propolis etanol ekstraktı 14 gün süreyle uygulanmış ve sonucunda %66 oranında iyileşme sağlanmıştır. Bu oranın tedavi süresinin uzatılması ve propolis dozunun artırılması ile yükseltilebileceği sonucuna varılmıştır.
Ayrıca jinekolojik yaralarda lokal olarak propolis içerikli kremlerin uygulanması yaranın iyileşmesini hızlandırmaktadır. Vajinada oluşan uçuklarda da merhem veya fitil formunda kullanılan propolisin uçuğun tedavisinde olumlu yanıtlar oluşturduğu gözlemlenmiştir.
Propolis Alerjisi
Propolis sağlık üzerine olumlu birçok etkisi bulunan güçlü bir arı ürünüdür. Fakat diğer arı ürünlerinde de olduğu gibi içerisinde bulundurduğu güçlü bitkisel içerikler nedeniyle alerji riski yüksek bir maddedir. Propolisin solunum yolu ile alımları, cilt ile teması veya oral bir şekilde alımı sonucunda alerji durumu ortaya çıkabilmektedir. Cilt ile teması sonucu egzama, cilt iltihaplanmaları gibi sonuçlar doğurabilmektedir. Solunum yolu ile alımı sonucunda ise nefes darlığı şikayetlerine neden olabilir. Bu nedenle propolis veya propolis içeren ürünleri kullanırken dikkatli olmakta fayda vardır.
Kaynakça
- https://arastirma.tarimorman.gov.tr/aricilik/Belgeler/makale/faz%C4%B1l2013_1propolis.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25432012
- http://www.ejdv.eg.net/article.asp?issn=1110-6530;year=2015;volume=35;issue=1;spage=29;epage=36;aulast=Mohammad
- https://dergipark.org.tr/download/article-file/324518
- http://jfhs.scientificwebjournals.com/download/article-file/461951
- https://dergipark.org.tr/download/article-file/172266
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24201459
- https://docplayer.biz.tr/8866141-Ari-urunleri-ve-insan-sagligi-acisindan-onemi.html