Dünya üzerinde kaç kıta var diye sorulduğunda birçoğumuz hiç şüphe etmeden 7 tane kıtanın varlığından söz edip kıtaları Afrika, Antarktika, Avustralya, Asya, Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika şeklinde sıralarız. Peki, geçtiğimiz yıl bilim dünyasını sarsan, coğrafya kitaplarının baştan yazılmasına sebep olabilecek 8. kıta olmaya aday bir kara parçasının varlığından söz etsem ne dersiniz?
2017 yılında “Geological Society of America’s Journal” dergisinde yayımlanan makaleye göre bilim insanları, %94’ü sular altında bulunan yeni bir kıtanın varlığını ortaya koydu. Pasifik Okyanusu‘nun güneybatısında bulunan ve büyük bir çoğunluğu sular altında kalmış olan bu kara parçası 8. kıta olarak “Zealandia” ismiyle nitelendirildi.
Zealandia yaklaşık olarak 5 milyon km² büyüklüğünde bir alana sahip, komşu kıtası olan Avustralya Kıtası’nın yaklaşık 2/3’ü büyüklüğünde yani neredeyse Türkiye‘den altı kat daha büyük.
Aslında yeni bir keşif olarak görünse de Zealandia, 1995 yılında jeofizikçi Bruce Luyendyk tarafından birçok kez araştırma konusu olmuştur. Öyle ki Bruce Luyendyk 200 milyon yıllık parçalanmış süper-kıtanın bir kısmını ifade etmek için “Zealandia” kelimesini kullanmıştır.
11 kişilik bir ekip Luyendyk‘in fikrini daha da ileriye taşıyarak buranın yeni bir kıta olduğu fikrini öne sürmüşlerdir. Peki, Zealandia neden bir kıta olarak gösteriliyor? İşte bilim insanlarına göre Zealandia’nın bir kıta olması için 4 sebep:
- Yer tabanı, okyanus tavanından daha yüksek.
- Kaya tiplerinde çeşitlilik mevcut durumda.
- Okyanus tavanını çevreleyen yarıklar daha ince.
- Geniş bir alan boyunca görülen sınırlar, bir mikro-kıtadan çok bir kıtaya işaret ediyor.
Kıtaları Kim Belirliyor?
Kıtaların tanımlanması veya ilan edilmesi için henüz bilimsel bir kuruluş yok. Ancak mevcut olan 7 kıtanın da ortak özellikleri var ve Zealandia da bu ortak özelliklere uygun özelliklere sahip durumda.
Araştırmanın baş yazarı Nick Mortimer, “Zealandia’yı bir kıta olarak tanımlamanın bilimsel değeri, kıtaların listesine bir isim daha eklemekten çok daha fazla. Kıtanın suyun altında bütün şekilde durabilmesi, toprağın birbirine tutunma özelliği ve kıtasal kabuk üzerindeki araştırmalara yardımcı olacak. Zealandia, Yeni Zelanda’yı ‘ada’ konumundan ‘kıta’ konumuna taşıyacak. Kıtanın potansiyel enerjisi, mineraller ve doğal kaynakları, ülkeyi ekonomik anlamda güçlendirecek” açıklamasını yaptı.
Araştırma baş yazarı Nick Mortimer tarafından Zealandia hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için görsellerle desteklenmiş bu videoyu izleyebilirsiniz, iyi seyirler.
https://youtu.be/_ZxNy9SWlfY
