Maydanoz
Maydanoz iki yıllık bir bitkidir. Boyu 15-20 santimetreye ulaşınca kesilir. Senede 5-6 Kez ürün verir. Maydanozun özel tat ve kokusu bileşiminde bulunan uçucu yağlar (esanslar) ve flavonoidlerden gelir. Maydanoz; karotenoidler, E ve C vitamininlerince zengindir. Yemeklerle beraber yenen 5-10 dal yani yaklaşık olarak 20 gram maydanoz, insanın günlük gereksinimi olan c vitamininin üçte birini karşılamaktadır.
Halk arasında maydanozun diş eti kanamasında, yaraların kapanmasında, romatizmada iyileştirici etkisi olduğu bilinmektedir. Bunun asıl nedeni ise maydanozun c vitamininden zengin olmasıyla alakalıdır. İdrar söktürücü özelliği ise içerisinde bulunan flavon glikozidinden dolayıdır. Maydanoz; potasyumdan zengin olduğundan dolayı tuzun içerisinde bulunan sodyumu dengeleyerek tansiyon yüksekliğinde az da olsa tansiyon düşürücü etkisi olabilmektedir.
Maydanoz çiğ olarak tüketildiği gibi sarma, dolma, köfte ve çorbalarda tat ve koku yani aroma bileşimi olarak kullanılabilmektedir. Bazı yörelerimizde kebap servis edilirken mutlaka üzerine maydanoz serpiştirilir. Bu yararlı bir uygulamadır çünkü bu uygulama yenen besinin c vitamini açısından küçük bir miktar da olsa zenginleştirilmesine imkan sunmuş olur. Tabiki de atlanılmaması gereken önemli bir nokta vardır o da maydanozun iyice yıkanması gerektiğidir. İyice yıkanmayan maydanoz üzerinde sağlığa zararlı birçok mikroorganizma taşıyacağından dolayı tehlikeli bir durum oluşturmaktadır.
Nane
Nane çok senelik bir bitkidir. Kökleri sökülmediği sürece yeni naneler oluşturmaya devam eder. Ekilerek de yetiştiği gibi sulak yerlerde kendiliğinden de ortaya çıkabilir. Kendiliğinden yetiştiğinde adı “yarpuz” olarak isimlenir.
Nanenin özel tat ve kokusu bileşiminde bulunan mentol ve türevleri ile, flavonoidler ve uçucu yağlardan ileri gelir. Naneden elde edilen nane yağı, koku verici ve ferahlatıcı olarak kullanılabilir ayrıca az da olsa mikrop öldürücü etkisi de vardır. Bileşimindeki esaslar sayesinde mide bulantısına ve sindirim güçlüğüne iyi gelir. Bu gibi durumlarda nane kaynatılır ve suyuna limon sıkılarak tüketilir.
Nane çiğ olarak yendiği gibi yoğurtlu çorbalara, makarnalara, dolmalara tat verici olarak da konulur. Kurutularak her mevsim kullanılabilir.
Kekik
Kekik çok senelik bir bitkidir. Biten yapraklar toplanarak taze ya da kuru olarak kullanılır. Kekiğin özel tat ve kokusu, timol ve karvakrol denilen uçucu yağlardan ve flavonoidlerden ileri gelir. Bileşimindeki öğelerden dolayı antioksidan ve mikrop öldürücü etkileri vardır. Bu nedenle yağın oksidasyonunu önlemek için et ürünlerine katılır aynı zamanda gargaraların içerisinde yer alır. Kaynatılarak elde edilen kekik suyu, mikropların yol açtığı ishal türlerine iyi gelir. Kekik esansı; nefes açıcı, öksürük azaltıcı olarak da kullanılır. Bu arada mide salgısını arttırıcı olduğundan dolayı ülserli hastalarda sıkıntı yaratabilme olasılığı vardır.
Kaynakça
- Ayse Baysal-Saglikli Beslenme Kitabi
- www.yoktez.com.tr
